Oceaanwetenschappen in kaart voor het komende decennium | Compendium Kust en Zee

Oceaanwetenschappen in kaart voor het komende decennium

Vijfenveertig landen, samen verantwoordelijk voor 82% van de wereldwijde oceaanwetenschappelijke publicaties in de periode 2010-2018, dragen bij aan de tweede editie van het Global Ocean Science Report (GOSR)(1) . Het GOSR is een hulpmiddel om het potentieel van oceaanonderzoek in kaart te brengen en de mondiale uitdagingen aan te pakken. Het onderbouwt strategische beslissingen met betrekking tot de financiering van oceaanonderzoek en mogelijkheden voor wetenschappelijke samenwerkingen, en stimuleert partnerschappen voor de verdere ontwikkeling van capaciteit in oceaanonderzoek. Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) draagt bij als voorzitter van de redactieraad, auteur en recensent. Het GOSR is de erkende methode om de voortgang te meten in het bereiken van de duurzame ontwikkelingsdoelstelling 14 'Leven onder Water' en met name doel 14.a (2) dat zich richt op het versterken van oceaankennis, zoals bedoeld in de VN-Agenda2030. De gegevens en informatie in het GOSR2020 en toekomstige edities zullen ook deel uitmaken van het monitoring- en evaluatieproces om de voortgang in de doelstellingen van het komende VN-decennium van oceaanonderzoek voor duurzame ontwikkeling (2021-2030) te volgen. Dat ‘Oceaan-decennium’ gaat van start op 1 januari 2021.
 

Oceaanonderzoek in België:

  • Geen oceaanonderzoek zonder oceaanonderzoekers. De menselijke component is cruciaal voor een succesvolle valorisatie van het onderzoek in beleid en innovatie toepassingen. Met ongeveer 140 oceaanonderzoekers per miljoen inwoners, behoort België tot de top 5 van landen op het gebied van menselijk kapitaal.
  • Een verdrievoudiging in de wetenschappelijke output van oceaanwetenschap in de afgelopen 18 jaar met een groei van 40.000 (in 2000) naar 120.000 peer-reviewed publicaties (2017). Belgische onderzoekers dragen jaarlijks een 700-tal publicaties bij. Een groeiend aandeel hiervan (33% in 2008, 54% in 2018) wordt gepubliceerd in een open access-omgeving.
  • Hoge impact in een brede diversiteit aan onderzoeksdisciplines. De impact van het oceaanonderzoek in België scoort ver boven het wereldgemiddelde (Average Relative Citation Rate ARC, een maatstaf voor impact), in alle disciplines en thema's. Het onderzoek is niet sterk gespecialiseerd, met uitzondering voor de thema’s ‘Functies en processen van mariene ecosystemen’ en ‘Gezondheid van de oceaan’, waar België bovengemiddeld scoort voor de ‘specialisatie-index’.
  • Competitief oceaanonderzoek wordt aangedreven door internationale partnerschappen. Wereldwijd zijn internationale co-publicaties gestegen van 52% (2000-2005) tot 61% in 2021-2017. België behoort tot de leidende landen met meer dan 75% van zijn onderzoeksoutput met co-auteurs uit 137 verschillende landen.
  • Oceaanonderzoek is de kennisbasis voor een duurzame blauwe economie en een duurzame ontwikkeling in het algemeen. Ondanks haar maatschappelijke relevantie en de inspanningen om het doel van 3% van het bruto binnenlands product (BBP) aan onderzoek en ontwikkeling te besteden (GERD, target 9.5 van de UN Agenda2030) blijft de financiering voor oceaanonderzoek grotendeels ontoereikend; dit ondermijnt de rol van onderzoek voor een duurzaam gebruik van ecosysteemdiensten in de maatschappij. België besteedt bijna 3% van zijn bruto binnenlands product aan onderzoek en ontwikkeling. België is een van de snelst groeiende oceaaneconomieën in de EU, en deed de voorbije jaren belangrijke inspanningen voor de financiering en investeringen in oceaanonderzoek.
     

Het Compendium voor Kust en Zee, een samenwerkingsverband van de mariene onderzoeks- en innovatiegemeenschap in Vlaanderen en België, is een pionier in het in kaart brengen van oceaanonderzoek sinds 2008. Het coördineert de Vlaamse bijdrage aan het GOSR, en wordt erkend als ‘goede praktijkvoorbeeld’. De methodologie, feiten en cijfers, en analyses zijn hier te raadplegen.

Het GOSR2020 bouwt voort op het succes van de eerste editie in 2017 en behandelt nieuwe onderwerpen zoals de bijdrage van oceaanonderzoek aan duurzame ontwikkeling, wetenschappelijke toepassingen zoals weerspiegeld in patenten, genderanalyse en capaciteitsontwikkeling. Het zal de actoren in oceaanonderzoek begeleiden, de betrokkenheid van de internationale gemeenschap in het ‘Oceaan Decennium’ ondersteunen en de bestaande barrières aanpakken met betrekking tot gender, generatie en diversiteit. Het GOSR zal het debat rond internationale verdragen en beleidsfora informeren, zoals het UNFCCC, het Klimaatakkoord van Parijs (2015), het Verdrag inzake biologische diversiteit en het internationaal juridisch bindend instrument voor het behoud en duurzaam gebruik van mariene biologische diversiteit in gebieden buiten de nationale jurisdictie in het VN Verdrag inzake Maritiem Recht.

 

  1. Zie https://gosr.ioc-unesco.org.

  2. SDG 14.a.: ‘Increase scientific knowledge, develop research capacity and transfer marine technology, taking into account the Intergovernmental Oceanographic Commission Criteria and Guidelines on the Transfer of Marine Technology (TMT), in order to improve ocean health and to enhance the contribution of marine biodiversity to the development of developing countries, in particular small island developing States and least developed countries’.